Słów kilka o stanie lądeckich zabytków, cz 1.
Czym jest zabytek? Wedle ustawy zabytek to nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową; (Dz. U. 2003 Nr 162 poz. 1568 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). Ustawa ta definiuje też kilka innych kwestii, np.: jakie działania powinny podejmować organy administracji publicznej w kwestii ochrony zabytków, a są nimi:
1) zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie;
2) zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków;
3) udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków;
4) przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę;
5) kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków;
6) uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska.
Także właściciel lub posiadacz jest obłożony pewnym katalogiem działań. Wedle ustawy działaniami tymi są w szczególności te, które zapewniają warunki:
1) naukowego badania i dokumentowania zabytku;
2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku;
3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie;
4) korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości;
5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.
Jedną z form ochrony jest wpis do rejestru zabytków (inne możliwości to wpis na Listę Skarbów Dziedzictwa, uznanie za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego, ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy czy decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Postępowanie o wpis zabytku nieruchomego może być wszczęte z urzędu i wtedy inicjatorem jest wojewódzki konserwator zabytków. Może o to wnioskować też osoba lub instytucja, której interesu prawnego sprawa dotyczy (właściciel zabytku nieruchomego lub użytkownik wieczysty gruntu, na którym znajduje się zabytek nieruchomy). Prawo zgłoszenia wniosku wpisania obiektu do rejestru zabytków przysługuje również stowarzyszeniom i organizacjom społecznym, których jednym z zadań statutowych jest ochrona dziedzictwa kulturowego.
Ewidencja zabytków w gminie Lądek-Zdrój liczy w sumie 396 obiektów/zespołów, a w mieście 355 obiektów/zespołów co daje w sumie dość dużą liczbę 751 obiektów/zespołów. Należy jednak zaznaczyć, że ewidencja a rejestr zabytków to dwie różne rzeczy. Ewidencja jest dokumentem zawierającym zestawienie obiektów zabytkowych i nie stanowi niestety w wielu przypadkach podstawy prawnej do ochrony konserwatorskiej. Zabytki wpisane do ewidencji wymagają ewentualnych uzgodnień konserwatorskich tylko w nielicznych przypadkach, np. wyburzenie obiektu lub takie działania, które wymagają pozwolenia na budowę.
Rejestr zabytków jest mniej liczebny, a wszelkie działania wobec obiektów/zespołów tam umieszczonych wymagają urzędowej zgody konserwatora zabytków. Konserwator może skontrolować stan takiego obiektu jak również wszelkie prace przy nim wykonywane. Właściciel obiektu/zespołu umieszczonego w rejestrze zabytków ma możliwość korzystania z ulg podatkowych (np. od nieruchomości) jak i uzyskania pomocy finansowej (zarówno ze środków budżetowych jak i UE). To ostatnie obłożone jest niestety koniecznością uczestnictwa w procedurach konkursowych.
Lista obiektów wpisanych do rejestru zabytków z terenu miasta i gminy Lądek-Zdrój (stan na marzec 2017 – wioski, grudzień 2017 – miasto):
Karpno
1) typ obiektu: zamek, obiekt/zespół: zamek Karpień-ruina, nr rejestru: A/4283/1330, data wpisania: 03.08.1965
Kąty Bystrzyckie
1) typ obiektu: kościół, obiekt/zespół: kościół filialny p.w. św. Katarzyny Aleksandryjskiej, nr rejestru: 185/1331, data wpisania: 03.08.1965
Konradów
1) typ obiektu: kościół, obiekt/zespół: kościół filialny p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego, nr rejestru: 187/1972, data wpisania: 22.12.1971
2) typ obiektu: dwór, obiekt/zespół: dwór, ob. budynek mieszkalny, nr rejestru: 186/1973, data wpisania: 22.12.1971
Orłowiec
1) typ obiektu: kościół, obiekt/zespół: kościół filialny p.w. św. Sebastiana, nr rejestru: 184/911, data wpisania: 31.07.1961
2) typ obiektu: dwór, obiekt/zespół: dwór, ob. ruina, nr rejestru: 188/970/WŁ, data wpisania: 08.12.1983
3) typ obiektu: oficyna dworska, obiekt/zespół: oficyna w zespole dworu, nr rejestru: 189/971/WŁ, data wpisania: 08.12.1983
Radochów
1) typ obiektu: kościół, obiekt/zespół: kościół parafialny p.w. św. Mikołaja, nr rejestru: 183/842, data wpisania: 25.01.1961
2) typ obiektu: dwór, obiekt/zespół: dwór, ob. nieużytkowany, nr rejestru: 182/754, data wpisania: 27.09.1960
3) typ obiektu: park, obiekt/zespół: park dworski, nr rejestru: 190/674/WŁ, data wpisania: 04.10.1977
Skrzynka
1) typ obiektu: kościół, obiekt/zespół: kościół filialny p.w. św. Bartłomieja, nr rejestru: 191/1978, data wpisania: 22.12.1971
Trzebieszowice
1) typ obiektu: kościół, obiekt/zespół: kościół parafialny p.w. św. Andrzeja, nr rejestru: 192/2045, data wpisania: 25.05.1972
2) typ obiektu: plebania, obiekt/zespół: plebania, nr rejestru: 192/2045, data wpisania: 25.05.1972
3) typ obiektu: zespół, obiekt/zespół: zespół budynków folwarcznych “Czerwony Dwór”, nr rejestru: 196/1393/a-d/WŁ, data wpisania: 28.12.1993
4) typ obiektu: oficyna dworska, obiekt/zespół: budynek mieszk.-gosp. w zespole dworskim, nr rejestru: 196/1393/a-d/WŁ, data wpisania: 28.12.1993
5) typ obiektu: pałac, obiekt/zespół: pałac tzw. Kamienny Dwór, nr rejestru: 193/654/WŁ, data wpisania: 19.07.1977
6) typ obiektu: park, obiekt/zespół: park pałacowy, nr rejestru: 193/654/WŁ, data wpisania: 19.07.1977
7) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny w zespole folwarku Oberhof, nr rejestru: 18/A/00, data wpisania: 17.05.2000
8) typ obiektu: gospodarczy, obiekt/zespół: spichlerz w zespole folwarku Frobelhof, nr rejestru: 194/1981, data wpisania: 22.12.1971
Lądek Zdrój
1) typ obiektu: kościół, obiekt/zespół: kościół parafialny p.w. Narodzenia NMP, adres: Kościelna, nr rejestru: A/1769/1073, data wpisania: 25.02.1964
2) typ obiektu: kościół, obiekt/zespół: kaplica p.w. św. Jerzego, adres: Ostrowicza, nr rejestru: A/4289/1197/Wł, data wpisania: 04.09.1986
3) typ obiektu: kościół, obiekt/zespół: kościół pomocniczy p.w. NMP Na Pustkowiu, adres: Lipowa, nr rejestru: A/1878/1974, data wpisania: 22.12.1971
4) typ obiektu: kościół, obiekt/zespół: kościół pomocniczy p.w. św. Rocha, adres: Śnieżna 10, nr rejestru: A/4282/1332, data wpisania: 03.08.1965
5) typ obiektu: ratusz, obiekt/zespół: ratusz, adres: Rynek 31, nr rejestru: A/4318/947/Wł, data wpisania: 21.09.1983
6) typ obiektu: publiczne, obiekt/zespół: Katolickie Seminarium Nauczycielskie, ob. Centrum Kultury, adres: pl. Staromłyński 5, nr rejestru: 48/A/01, data wpisania: 29.06.2001
7) typ obiektu: publiczne, obiekt/zespół: Zakład Przyrodoleczniczy “Stary Jerzy”, adres: Ostrowicza, nr rejestru: A/4290/948/Wł, data wpisania: 21.09.1983
8) typ obiektu: publiczne, obiekt/zespół: Zakład Przyrodoleczniczy “Maria”, ob. “Wojciech”, adres: Mariański pl. 13, nr rejestru: A/4301/1986, data wpisania: 22.12.1971
9) typ obiektu: publiczne, obiekt/zespół: Dom Spotkań Towarzyskich, ob. Dom Zdrojowy w zespole zabudowań zdrojowych, nr rejestru: A/4284/1204/Wł, data wpisania: 04.09.1986
10) typ obiektu: publiczne, obiekt/zespół: pijalnia wód w zespole zabudowań zdrojowych, nr rejestru: 1204/Wł, data wpisania: 04.09.1986
11) typ obiektu: publiczne, obiekt/zespół: muszla koncertowa w zespole zabudowań zdrojowych, nr rejestru: 1204/Wł, data wpisania: 04.09.1986
12) typ obiektu: inne, obiekt/zespół: wieżyczka zegarowa w Parku Zdrojowym Ostrowicza, nr rejestru: A/4288/1202/Wł, data wpisania: 04.09.1986
13) typ obiektu: park, obiekt/zespół: park 1000-lecia, nr rejestru: A/4285/675/Wł, data wpisania: 04.10.1977
14) typ obiektu: park, obiekt/zespół: park Moniuszki, nr rejestru: A/4286/677/Wł, data wpisania: 04.10.1977
15) typ obiektu: park, obiekt/zespół: d. park Centralny,ob. Park Zdrojowy im. Jana Pawła II, nr rejestru: A/4287/678/Wł, data wpisania: 04.10.1977
16) typ obiektu: publiczne, obiekt/zespół: pensjonat “Villa Barbara”, adres: Leśna 4, nr rejestru: A/4300/1625/Wł, data wpisania: 08.06.1998
17) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Kłodzka 3, nr rejestru: A/4291/2029, data wpisania: 25.05.1972
18) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Kłodzka 8, nr rejestru: A/4292/2030, data wpisania: 25.05.1972
19) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Kościelna 4, nr rejestru: A/4294/1200/Wł, data wpisania: 04.09.1986
20) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Kościelna 6, nr rejestru: A/4293/1200/Wł, data wpisania: 04.09.1986
21) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Kościelna 8, nr rejestru: A/4295/1009/Wł, data wpisania: 31.03.1983
22) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Kościelna 10, nr rejestru: A/4296/1333, data wpisania: 03.08.1965
23) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Kościelna 16, nr rejestru: A/4297/1334, data wpisania: 03.08.1965
24) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Kościelna 18, nr rejestru: A/4298/1335, data wpisania: 03.08.1965
25) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: willa, adres: Miła 3, nr rejestru: A/4302/1241/Wł, data wpisania: 13.12.1988
26) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 1, nr rejestru: A/4303/1065, data wpisania: 24.02.1964
27) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 2, nr rejestru: A/4304/1066, data wpisania: 24.02.1964
28) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 3, nr rejestru: A/4305/1067, data wpisania: 24.02.1964
29) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 4, nr rejestru: A/4306/992, data wpisania: 28.09.1963
30) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 5, nr rejestru: A/4307/1068, data wpisania: 24.02.1964
31) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 6, nr rejestru: A/4308/1069, data wpisania: 24.02.1964
32) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 7, nr rejestru: A/4309/437, data wpisania: 18.12.1958
33) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 8, nr rejestru: A/4310/438, data wpisania: 18.12.1958
34) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 9, nr rejestru: A/4311/439, data wpisania: 18.12.1958
35) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 10, nr rejestru: A/4312/1203/Wł, data wpisania: 04.09.1986
36) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 13, nr rejestru: A/4313/993, data wpisania: 30.09.1963
37) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 14, nr rejestru: A/4314/1070, data wpisania: 24.02.1964
38) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 17, nr rejestru: A/4315/1198/Wł, data wpisania: 04.09.1986
39) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 18, nr rejestru: A/4316/651/Wł, data wpisania: 04.10.1977
40) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 19, nr rejestru: A/4316/651/Wł, data wpisania: 04.10.1977
41) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 20, nr rejestru: A/4316/651/Wł, data wpisania: 04.10.1977
42) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 21, nr rejestru: A/4316/651/Wł, data wpisania: 04.10.1977
43) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 22, nr rejestru: A/4316/651/Wł, data wpisania: 04.10.1977
44) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 23, nr rejestru: A/4316/651/Wł, data wpisania: 04.10.1977
45) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 24, nr rejestru: A/4316/651/Wł 04.10.1977
46) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 25, nr rejestru: A/4317/2031, data wpisania: 25.05.1972
47) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 26, nr rejestru: A/4316/651/Wł, data wpisania: 04.10.1977
48) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 27, nr rejestru: A/4316/651/Wł, data wpisania: 04.10.1977
49) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 28, nr rejestru: A/4316/651/Wł, data wpisania: 04.10.1977
50) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Rynek 29, nr rejestru: A/4316/651/Wł, data wpisania: 04.10.1977
51) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Słodowa 1, nr rejestru: A/4319/1201/Wł, data wpisania: 04.09.1986
52) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: willa, adres: Spacerowa 10, nr rejestru: A/6019/1242/Wł, data wpisania: 1988
53) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Zamenhoffa 5, nr rejestru: A/4321/1332/Wł, data wpisania: 26.04.1991
54) typ obiektu: dom mieszkalny, obiekt/zespół: dom mieszkalny, adres: Zdrojowa 11, nr rejestru: A/4322/1336, data wpisania: 03.08.1965
55) typ obiektu: most, obiekt/zespół: most św. Jana na Białej Lądeckiej, adres: Krótka, nr rejestru: A/4299/1975, data wpisania: 22.12.1971
56) typ obiektu: przemysłowe, obiekt/zespół: budynek d. słodowni, adres: Słodowa 41, nr rejestru: A/4320/1232/Wł, data wpisania: 16.06.1987
W przyszłości chcemy zająć się każdym z obiektów z powyższej listy, sporządzając dokumentację dot. stanu zachowania obiektu/zespołu oraz określając właściciela (prywatny, gmina, państwo, etc.)