Wspomnienie pośmiertne o Zdzisławie Dumańskim

Urodzony 1.01.1946 r. w Wejherowie, zmarł 29.01.2012 r. w Lądku Zdroju.
Już od dziecka był niewygodnym obywatelem dla władz PRL, bo już w wieku dziesięciu lat został wyrzucony z szeregów ZHP. Odbyło się to na specjalnie zorganizowanym apelu.
W 1970 roku został zatrzymany przez Służbę Bezpieczeństwa PRL w czasie manifestacji społecznej, na której potępiono tzw. wypadki grudniowe w 1970 r. na wybrzeżu. Już w 1976 r. nawiązał kontakty z opozycją czechosłowacką, między innymi z Vladimirem Panošem. Jego liczne spotkania z czeskimi dysydentami pod pretekstem badania jaskiń i ochrony przyrody w górach pogranicza zaowocowały powołaniem tzw. „Republiki Kralicky Śnieżnik”, była to niejako przestrzeń górska poza zasięgiem komunistycznego reżimu.
Zdzisław Dumański posiadał legitymację Strażnika Ochrony Przyrody i znakarza górskich szlaków turystycznych. Po wybuchu Solidarności w 1980 r. zintensyfikował, swoją działalność polityczną po drugiej stronie granicy. Od 1981 r. był pod szczególną obserwacją czechosłowackiej służby bezpieczeństwa STB. Pracując na kolei od 1983 r. przekazywał pociągiem relacji Moskwa – Praga materiały opozycyjne na teren Czechosłowacji. W 1987 r. został kurierem Solidarności Polsko – Czechosłowackiej, kontynuując działalność przerzutową przez tzw. „zieloną granicę” oraz współorganizując spotkania polskiej i czeskiej opozycji w kilku miejscach na granicy. Jest między innymi jednym z organizatorów spotkań w takich miejscach jak Śniżnik Kłodzki i Kobyla Kopa. W drugiej połowie 1989 roku wsławił się przeprowadzeniem przez „zieloną granicę” do Polski ukrywającego się czeskiego opozycjonisty Standy Devatego. Był aktywnym członkiem Solidarności Polsko- Czesko- Słowackiej. W 2010 roku wyznakował w Górach Złotych historyczny Szlak Kurierów Solidarności Polsko-Czechosłowackiej, w 2011 roku przyczynił się do powstania na Ziemi Kłodzkiej szlaku turystycznego Błogosławionego Księdza Gerharda Hirschfeldera.
Julian Golak
Rzecznik Generalny Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej

Regionalny miesięcznik transgraniczny Ziemia Kłodzka, marzec 2012, nr 213